چرا ترجمه لازم و ضروری است؟
در جهان امروز و در عصر ارتباطات، ترجمه به عنوان یک فرآیند مهم و ضروری در نظر گرفته میشود. از مهمترین کاربردهای صنعت ترجمه میتوان به دلایل زیر اشاره کرد:
ارتباط بین فرهنگ‌ها
ترجمه برای برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات بین فرهنگ‌ها بسیار حائز اهمیت است. زبان‌ها و فرهنگ‌ها دارای تفاوت‌های زیادی هستند و ترجمه امکان می‌دهد تا اطلاعات و مفاهیم یک فرهنگ به فرهنگ دیگر منتقل شده و درک و هم‌صدا شدن بین افراد مختلف امکان‌پذیر شود.
امکان دسترسی به تکنولوژی
ترجمه نقش مهمی در دسترسی به علم روز و اطلاعات جهانی دارد. با ترجمه، افراد قادرند به منابعی دسترسی پیدا کنند که در زبان مبدأ آنها وجود ندارد و از دانش و تجربیات دیگران استفاده کنند.
تسهیل تجارت و روابط بین‌المللی
در دنیای امروزی که تجارت و روابط بین‌المللی رو به رشد است، ترجمه نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا میکند. با ترجمه، قراردادها، مذاکرات، مستندات تجاری و غیره به راحتی قابل فهم و قابل اجرا برای افراد با زبان‌های مختلف میشود.
حفظ تنوع زبانی و فرهنگی
ترجمه به حفظ و حمایت از تنوع زبانی و فرهنگی در جهان کمک میکند. با ترجمه، ارزش‌ها، داستان‌ها، ادبیات و هنرهای مختلف فرهنگ‌ها در سطح جهانی به اشتراک گذاشته می‌شوند و از فراموشی یا از بین رفتن آنها جلوگیری میشود.
توسعه فردی و تحصیلات
ترجمه این امکان را به افراد می‌دهد تا در زمینه‌های مختلف از جمله تحصیلات، تحقیقات، فعالیت‌های فرهنگی و رشد فردی، بدون داشتن محدودیت، از منابع خارجی زبان استفاده کنند.
به منظور سهولت در ارتباطات و صرفه‌جویی در زمان و با در نظر گرفتن این مسئله که همه افراد جامعه به تمام زبان‌های دنیا آشنایی ندارند، مؤسساتی برای ترجمه در سراسر دنیا تاسیس شده است و مراجعین مطابق با نیاز خود، سفارشات ترجمه خود را با اطمینان خاطر به چنین مؤسساتی میسپارند.
ترجمه تعدیلی (Modulation) چیست؟
ترجمه مستقیم متن ممکن است باعث کج فهمی در انتقال مفهوم شود. به همین دلیل باید تغییراتی در ترجمه از زبان مبدأ به مقصد اعمال شود تا متن ترجمه شده به روانی و شیوایی مورد نظر برسد. ترجمه تعدیلی امکان اعمال این تغییرات را به مترجم می‌دهد؛ البته به شیوه‌ای که منظور و مقصود اصلی نویسنده تحریف نشده و دقیقا منتقل شود. این کار بسیار ظریف بوده و نیازمند آن است که مترجم در زمینه ترجمه تخصص و تجربه کافی داشته باشد. دلیل تاکید بر استفاده از فن ترجمه تعدیلی، وجود تفاوت‌های ساختاری و حتی فرهنگی در دو زبان می‌باشد. ترجمه تعدیلی مستلزم تسلط مترجم بر موضوع مورد بحث و مهارت و تخصص کافی در آن زمینه است. بنابراین میتوان گفت که ترجمه تعدیلی (Modulation)، ترجمه‌ایست که در آن واژگان به صورت یک به یک ترجمه نشده و تغییراتی در ترجمه داده میشود تا متن برای خواننده آن قابل درک باشد. به بیان دیگر، در ترجمه تعدیلی، مترجم به جای اینکه به صورت متن وفادار بماند، به پیام متن وفادار میماند.
مهم ترین ویژگی ترجمه تعدیلی
انتقال مفاهیم بی‌تردید اصلی‌ترین ویژگی ترجمه خوب محسوب میشود. برای انتقال مفاهیم در ترجمه تعدیلی، بایستی از ابزارها و تکنیک‌های تخصصی ترجمه استفاده گردد. شرح کامل این ابزارها و تکنیک‌های تخصصی به گفتاری مستقل نیازمند است که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارد و شما میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تکنیک های مختلف ترجمه مطلب زیر را مطالعه کنید.
عدم دخل و تصرف در دیدگاه مترجم
عدم دخل و تصرف در دیدگاه مترجم به معنای اجتناب از اعمال نظرات و دیدگاه‌های شخصی مترجم در فرآیند ترجمه است. در این رویکرد، مترجم تلاش میکند تا به عنوان یک واسطه بین زبان مبدأ و زبان هدف عمل کند و معنا را به صورت دقیق و وفادار به متن اصلی منتقل کند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است نیاز به تعدیل‌هایی باشد تا متن را برای مخاطبان هدف قابل فهم و قابل ارتباط کرد. در این صورت، تعدیل‌ها باید به تطابق با منطق و مفهوم اصلی متن بپردازند و از دخل و تصرف غیرضروری در دیدگاه شخصی مترجم خودداری شود. بهره‌گیری از این روش فقط مختص مترجمان تخصصی و حرفه‌ای است.
انواع تعدیل در ترجمه
در طول فرآیند ترجمه، مترجم همواره با دو نگرانی دست و پنجه نرم میکند؛ یکی اینکه مبادا مخاطب ترجمه‌ی او را در نیابد و دیگر اینکه مفهوم متن به خوبی منتقل نشود. برای رفع این دو مشکل او باید مکرراً به هر دو زبان مبدأ و مقصد رجوع کند و سعی کند تا با تعدیل های سودمندی که به کار میبرد، بر هر دو مشکل فائق آید. انواع تعدیل در ترجمه عبارتند از:
تعدیل حذفی
در برخی موارد مترجم با شرایطی مواجه میشود که مجبور است بخشی از متن را چه در سطح کلمات و چه در سطح عبارات و جملات، حذف کند. معمولاً حذف برخی قسمت‌های جمله زمانی موجه شمرده میشود که مترجم آن موارد را برای خواننده خود واضح یا تکراری و خسته کننده تشخیص دهد. موارد حذف در ترجمه خوب بسیار محدود، حتی نادر است و مترجم وفادار جز در مواقع ضروری و اجتناب‌ناپذیر اقدام به حذف مطلبی نمی‌کند، چرا که حذف نابه جا عمده‌ترین ایراد ترجمه محسوب میشود. البته گاه حذف در ترجمه، به علت سانسور اتفاق می افتد که در این حالت نیز مترجم باید تمام تلاش خود را بکند تا خللی در معنای متن به وجود نیاید و این حذف کمترین تأثیر ممکن را بر دریافت مخاطب بگذارد.
تعدیل دستوری
گاهی نویسندگان برای رساندن منظور خود تغییراتی در جملات اعمال می‌کنند تا جمله کوتاه و بریده نشود. این تغییر استفاده از دستور زبان است که با استفاده از آن جملات را به یکدیگر متصل کرده و مفهوم را انتقال می‌دهند. جملات وابسته برای کسانی که به آن زبان حرف می‌زنند نتیجه خوبی دارد اما اگر قرار بر ترجمه این متن باشد، با دو مشکل اساسی رو‌‌به‌رو خواهیم شد: ارتباط معنایی بین جملات در زبان مقصد و طولانی بودن جملات. مترجم حرفه‌ای در چنین شرایطی با استفاده از ترجمه تعدیلی تغییراتی را در دستور زبانِ زبان مبدأ اعمال میکند تا جملات کوتاه، سلیس و قابل فهم شوند.
تعدیل حجمی
انتقال دقیق مفهوم یا محتوای متن، گاه مترجم را وادار به افزایش یا کاهش حجم متن میکند. البته باید خاطرنشان کرد که مترجم کاملا هوشیار است که آسیبی به مفهوم متن و دریافت خواننده از آن وارد نشود زیرا همه این تلاش‌ها در راستای ارائه بهتر و رساتر ترجمه صورت می‌گیرد. روش‌های اعمال تعدیل در حجم متن عبارتند از:
- ابهام زدایی از متن مبدأ
- تبدیل جملات طولانی به چند جمله کوتاه
- افزودن عبارات توضیحی
- ذکر مرجع ضمایر
تعدیل معنایی
در ترجمه متون ادبی، مترجم گاه به کلماتی برخورد میکند که معادلی در زبان مقصد ندارند. در این صورت عمل ترجمه به کمک واژگان متعدد انجام می شود. به عبارتی دیگر برای ترجمه یک کلمه از چند کلمه در زبان مقصد استفاده می شود. به این نوع تعدیل معنایی، افزایشی میگویند. برای مثال، در زبان فرانسه، واژه ای معادل “Bibliophilie” وجود دارد که چون واژه معادلی در زبان فارسی ندارد، تحت عنوان "عشق به کتاب" ترجمه میشود. همچنین ممکن است که در ترجمه چندین واژه، یک واژه به زبان مقصد توانایی انتقال مفهوم را به طور کامل داشته باشد. به این نوع تعدیل معنایی، کاهشی گویند. برای مثال عبارت "دلیلی برای برخاستن در صبح" را اگر بخواهیم به زبان ژاپنی ترجمه کنیم، واژه "Ikigai" کافی خواهد بود.
دیدگاه خود را بنویسید