استفاده از ابزارهای ویراستاری در ویرایش مقالات

ما امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که خواسته یا ناخواسته، تحت تأثیر مستقیم زبان انگلیسی قرار دارد. اما اهمیت این موضوع برای گروهی از افراد شاید کمی بیشتر باشد. برای مثال، محققان و پژوهشگران غیرانگلیسی زبان، همواره با چالش ویرایش مقاله یا کتاب انگلیسی روبرو هستند. چرا که حتی ویرایش مقاله فارسی نیز متأثر از زبان انگلیسی است. این رخداد طبیعی است، از آن رو که مبانی، گمانه‌ها، مواد و روش‌ها، و حتی مباحث مطرح شده در مقالات و کتب، اصالتی انگلیسی دارند. تمامی این مشکلات و چالش‌ها موجب می‌شود پژوهشگران به دنبال خدمات ویرایش تخصصی مقاله یا ویرایش آنلاین مقاله باشند. ما در این مطلب قصد داریم به ابزار های ویرایش مورد استفاده در ویراستاری مقالات بپردازیم، پس در ادامه با ما همراه باشید.

اهمیت ویرایش مقالات

از گذشته های دور یکی از روش های اصلی برای برقراری ارتباط با دیگران، استفاده از زبان نگارش بوده است. وجود مشکلات عمده نگارشی، محتوایی و گرامری می تواند به صورت قابل ملاحظه ای فرآیند ارتباط با مخاطب را دچار مشکل کند. هدف اصلی یک ویراستار متخصص و حرفه ای نیز این است که بتواند محتوای مقاله شما را به شکلی ساختار یافته و شفاف درآورد تا مخاطبان بتوانند به سادگی با آن ارتباط برقرار کنند. برخی از افراد گمان می کنند که یک ویراستار نمیتواند از ابزارهای آنلاین برای شناسایی و تهیه چک لیست استفاده کند. اما اینطور نیست! در فرآیند ویراستاری می توان از هر ابزاری که به درک بهتر محتوای مقاله کمک میکند، یاری گرفت. ولی این کار نباید جایگزین نقش ویراستار شود و همه فرآیند توسط این ابزارهای ویراستاری مثل گرامرلی انجام پذیرد. توجه داشته باشید که این کار فقط جنبه کمک گرفتن دارد، نه انجام و اتمام کار. در حالت کلی اهمیت ویرایش مقالات را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد:

تقویت مقاله از نظر شفافیت و دقیق بودن: یکی از نکات مهم در فرآیند ویراستاری این است که باعث بهبود کیفیت مقاله از نظر محتوایی شده و مفاهیم را دقیق تر خواهد کرد. با توجه به اینکه ویراستار وظیفه دارد تمامی مشکلات نگارشی و گرامری مقاله را برطرف کرده و مفاهیم را به شکل ساده تری برای خوانندگان تدوین نماید. در نهایت، خروجی کار، یک متن قابل فهم و دقیق برای مخاطب خواهد بود. ویراستار متخصص در زمان بررسی متن سعی می کند، یک چک لیست از کمبودهای احتمالی مقاله تهیه کند. این کار باعث می شود که بتواند دید بهتری از محتوای کلی مقاله داشته باشد.

ایده پردازی منسجم و منطقی: یکی دیگر از مزیت های ویراستاری حرفه ای این است که باعث بهبود نوآوری (Contribution) در مقاله شده و می تواند از لحاظ ایده پردازی آن را منسجم و منطقی کند. ویراستار متخصص و حرفه ای، معمولا هر مقاله ای را از نظر شانس پذیرش و چاپ مورد بررسی قرار میدهد و سعی می کند تا جای ممکن ایده های مقاله را بهبود بدهد. بهبود ایده و نوآوری در تحقیق باعث می شود که شانس چاپ و پذیرش به مراتب افزایش یافته و کیفیت مقاله بهبود یابد.

تقویت ساختار و آیین نگارش: ساختار بندی مقاله، یکی از مهمترین فرآیندها در ویراستاری ادبی است. در صورتی که مقاله شما ساختار مناسبی نداشته باشد و قواعد نگارشی آن متناسب با استانداردهای ژورنال تدوین نشود در نهایت شانس چاپ بسیار پایین خواهد بود. یک ویراستار متخصص و حرفه ای می بایست ساختار و آیین نگارش مقاله را متناسب با استانداردهای ژورنال های معتبر تدوین کند و همین موضوع می تواند شانس چاپ و پذیرش را افزایش دهد.

استفاده از ابزارهای ویراستاری در ویرایش مقالات

امروزه با توجه به اهمیت ویراستاری مقاله و گسترش ابزارهای ویراستاری، استفاده از ابزارهای ویراستاری بیشتر شده است. برای ویرایش متن‌های ساده استفاده از چنین ابزاری مانعی ندارد اما برای ویرایش مقالات تخصصی باید دقت مضاعفی داشت و از ویراستار انسانی استفاده کرد، زیرا مقالات تخصصی بسیار پیچیده و دارای اصطلاحات تخصصی می‌باشند. نویسنده یک متن برای مقالات و مخاطبان خود ارزش خاصی قائل است و می‌خواهد متنی ارائه کند که برای خواننده قابل‌فهم و درک باشد، به همین دلیل ترجیح می‌دهد از ویراستار انسانی استفاده کند. ویراستار انسانی، تجدیدنظر و هماهنگی مطالب را در متن انجام می‌دهد تا متنی تخصصی به وجود آید. در زیر به تعدادی از ابزار مهم در زمینه ویرایش متون و مقالات اشاره می کنیم:

نرم‌افزار گرامرلی

گرامرلی، یک بستر مبتنی بر هوش مصنوعی است که در سال 2009 و در کشور اوکراین، برای تشخیص غلط‌ها و جلوگیری از سرقت ادبی به‌صورت رایگان ارائه شد. این برنامه هم‌اکنون می‌تواند متن را با 250 قاعده دستور زبان انگلیسی بررسی کرده و اشتباهات موجود در متن را به نویسنده اعلام کند.

گرامرلی برنامه‌ای ساده است که می‌توانید با ایمیل شخصی، بدون هیچ مشکلی یک حساب کاربری در آن ایجاد کنید و از خدماتش استفاده نمایید. برخی از این سرویس‌ها رایگان هستند و برخی به‌طور گسترده‌تر در نسخه پریمیوم در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. هم‌چنین می‌توانید لهجه‌های مختلف زبان انگلیسی مانند آمریکایی، استرالیایی یا بریتانیایی را برای آن تنظیم کنید. گرامرلی طیف واقعاً وسیعی از محیط‌های نرم‌افزاری و اینترنتی را پوشش می‌دهد. گرامرلی می‌تواند به‌عنوان اکستنشن (افزونه) روی مرورگر (کروم، فایرفاکس، اج، سافاری) شما نصب شود. برای این حالت، کافی است با مرورگر خود به سایت گرامرلی بروید تا به‌صورت خودکار شناسایی‌شده و اکستنشن مربوطه برایتان پیشنهاد شود.

نرم افزار ویراستیار

ویراستیار، یک نرم‌افزار کاربردی است که به کاربر در نگارش متون فارسی کمک می‌کند. این نرم‌افزار به‌صورت یک افزونه به مایکروسافت وُرد افزوده می‌شود. کارکردهای این نرم‌افزار عبارت‌اند از: غلط‌یابی املایی، تکمیل خودکار کلمات، اصلاح علائم نگارشی، استانداردسازی و اصلاح نویسه‌های فارسی، پیش‌پردازش املایی متن، تبدیل پینگلیش، تبدیل اعداد، تبدیل تاریخ. این نرم‌افزار رایگان است و توسط دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی در ایران ساخته‌شده است. قائم‌مقام دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی دراین‌باره گفته است: حجم این نرم‌افزار 222 مگابایت است و پشتیبانی کاملی از قواعد تصریف و بیش از 2800 تعریف مختلف از هر کلمه با در نظر گرفتن نقش کلمه در تصریف و بیش از 46 هزار فعل ساده دارد. ضمن اینکه قابلیت تکمیل خودکار کلمات، قابلیت به‌روزرسانی لغت‌نامه‌ها و راهنمای داخل برنامه از دیگر ویژگی‌های این نرم‌افزار است.

نرم افزار ortograf

ابزار تصحیح نگارشی در متون Ortograf.pl یکی از جالب‌ترین ابزارها است که کاملاً رایگان است. برای استفاده از این ابزار باید بر روی بستر آنلاین از تمامی امکانات آن بهره برد. این ابزار نیز یکی از بهترین ابزارهای ویرایش مقاله به‌حساب می‌آید که حدود 1000 قانون تخصصی از خطاهای گرامری و نگارشی را بررسی می‌کند، البته برای متون تخصصی و بسیار پیچیده اصلاً پیشنهاد نمی‌شود. بهتر است برای ترجمه تخصصی و ویرایش از یک مترجم ویراستار متخصص انسانی بهره برد.

 نرم افزار Jasnopis

ابزاری بسیار جالب برای تصحیح است. این ابزار نتیجه تلاش زبان شناسان تخصصی دانشگاه SWPS کشور لهستان در رشته‌های مثل فلسفه، روانشناسی و علوم کامپیوتر کاربرد دارد. ابزار تصحیح متن Jasnopis متون شمارا از لحاظ دشواری ارزیابی خواهد کرد، لذا اگر چه یک نسخه رایگان دارد اما امکانات بسیار زیادتری را در نسخه‌های پیشرفته به دانشجویان و محققین ارائه خواهد داد.

معایب استفاده از نرم افزار های ویرایش

ویرایش، به لحاظ‌های مختلف، دارای اقسام مختلفی است. از نظر محیط، ویرایش بر دو نوع کاغذی و رایانه‌ای است. قبل‌ از اختراع رایانه، انجام ویرایش، منحصر در کاغذ بود. امّا امروزه با اختراع و پیشرفت روزافزون رایانه و نرم‌افزارهای جانبی آن، برخی ویراستارانِ علاقه‌مند به رایانه، از ویرایش رایانه‌ای استفاده می‌کنند. از جمله معایب استفاده از نرم افزارهای ویرایش عبارت هست از:

خطا در کپی و پیست متن

در نگارش و ویرایش رایانه‌ای، بیشترین خطا در کپی (Copy) و پیست (Paste) متن صورت می‌گیرد. چنانچه بیشترین خطا در نگارش و ویرایش، در حشو و زیاده‌گویی است. باید در کپی و پیست متن دقّت کرد. گاهی مواقع، برای جلوگیری از اتلاف وقت، عبارات تکراری به‌ جای تایپ، کپی (Copy) و پیست (Paste) می‌شود. باید مراقب بود تا اگر اختلافی وجود دارد، اعمال شود. مثلاً در نوشته‌ای که ارجاعات آن درون‌متنی است، منبع (ابن‌سینا، شفاء، ج2، ص200) بسیار تکرار شده است. ضروری است هنگامی که منبع فوق، کپی (Copy) و پیست (Paste) شد، دقّت شود که اگر شماره جلد و صفحات تغییر کرده، آنها را اعمال نمود. همچنین، دقّت شود که عبارت مادر (عبارتی که کپی Copy شده)، غلط املائی نداشته باشد تا با هربار پیست (Paste) متن، غلط املائی تکرار نشود.

استفاده از صفحه‌کلیدهای مختلف

بهتر است از یک صفحه‌کلید جهت تایپ و ویرایش استفاده شود، زیرا چشم، ذهن و انگشتان دست، به صفحه‌کلید عادت می‌کنند و جای حروف و اعداد صفحه‌کلید به خاطر می‌مانند. با عوض شدن صفحه‌کلید، علاوه بر آنکه فعّالیّت کند می‌شود، احتمال خطا نیز وجود دارد.

عدم شفافیت

حروف، کلمات و عبارت‌ها، در کاغذ شفاف‌تر و واضح‌تر نسبت به صفحه نمایش رایانه دیده می‌شوند. برای رفع این مشکل، برخی از تغییر فونت استفاده می‌کنند. در این مواقع بزرگ‌نمایی صفحه (Zoom) پیشنهاد می‌ شود. هرچه بزرگ‌نمایی بیشتر باشد، املاء کلمات، علایم نشانه‌گذاری، فاصله بین کلمات و سایر امور، شفاف‌تر دیده می‌شوند. برای اندازه‌های مختلف صفحه، شماره‌های ذیل برای بزرگ‌نمایی پیشنهاد می‌شود، مشروط بر اینکه چشم اذیت نشود.

دستورات کلّی (Replace)

استفاده از دستورات کلّی (Replace)، هم فرصت است و هم تهدید. از طرفی، سرعت را افزایش می‌دهد و از سویی، ممکن است غلط های جدیدی به متن اضافه کند. در دستورات کلّی (Replace)، بسیار باید دقّت شود، زیرا در تمام حروف و کلمات متن اجراء می‌شود. سعی شود دستورات، در ابتدای کار و قبل از شروع ویرایش، انجام شود. قبل از دستور، متن را از ابتدا تا انتها مرور اجمالی کنید تا دستور خانمان‌سوزی ندهید. متنی که دارای عبارات بسیار انگلیسی است که از چپ به راست نوشته شده‌اند، دستور کلّی، راست‌ چین کردن عبارات متن و پاورقی، مناسب نیست.

کپی کردن مواد خام در فایل ورد اصلی

برخی مواقع، مطالبی از وبگاه‌ اینترنتی، فایل پی‌دی‌اف (Pdf)، نرم‌افزارهای تحقیقاتی، فایل ورد (Word) و مواردی از این دست، کپی (Copy) می‌شود و در فایل ورد (Word) اصلی که مشغول نگارش و یا ویرایش در آن هستیم، ریخته می‌شود. این عمل، مناسب نیست، زیرا عبارات جدیدی که از محیط‌های دیگر به‌دست آورده‌ایم، احتیاج به ویرایش و پاک‌سازی دارد و دست‌کم آن است که باید با محیط جدید از لحاظ رسم‌الخط و املاء، مطابق و یک‌دست شوند. چه بسا بعد از اینکه به فایل ورد (Word) اصلی پیست (Paste) شوند، ویرایش آنها فراموش شود. بهتر است عبارت در ابتداء به فایل ورد (Word) دیگری انتقال داده ‌شده و ویرایش شود و سپس، متن ویرایش شده به فایل اصلی انتقال یابد.

استفاده از نیروی انسانی در فرایند ویرایش مقاله

به شخصی که مقالات و متون را از ابعاد مختلف بررسی و ویرایش می‌کند، ویراستار می‌گویند. ویراستاران دارای دانش و مهارت در حوزه ویرایش هستند و اطلاعات تازه و دست‌ اولی درباره آخرین تغییرات واژه‌ها، قواعد و… دارند. آنها از اطلاعیه‌ها و قواعدی که فرهنگستان زبان فارسی مطرح می‌کند، باخبرند و براساس تجربه‌ای که دارند، دست به ویراستاری مقاله یا هر متن دیگری می‌زنند. تجربه در ویرایش بسیار مهم است. چون هر چقدر هم که به عنوان یک ویراستار متخصص درباره قواعد، ویراستاری فنی و مسائل تئوری ویرایش بدانید باز هم تا کاری عملی را انجام ندهید، امکان اینکه خود را ویراستار بنامید، وجود نخواهد داشت. اهمیت ویرایش در مقالات و متون ترجمه شده از زبانی به زبان دیگر به اندازه نوشته های موجود به زبان مبدأ ویراستار، مهم و اساسی بوده و چه بسا هنگامی که مقالات به زبان دوم نوشته شده اند یا از زبان دوم به زبان فارسی ترجمه شده اند، به دلیل تفاوت ساختار جملات و نکات دستور زبانی، اهمیت حضور ویراستار متخصصی که اصلاحات را برای هرچه روان‌تر شدن متن موجود به انجام رساند، دو چندان می‌شود. برای اینکه بتوانید متون و مقالات خود را در سطح عالی و باکیفیت ویرایش کنید بهتر است به جای استفاده از نرم افزار های آنلاین که امکان خطا نیز در آن بسیار است، از ویراستاران حرفه ای که در حوزه ویرایش و ویراستاری کاربلد و باتجربه هستند استفاده کنید.